De Wet op de ondernemingsraden dateert het midden van de vorige eeuw. Er zijn wel wat wijzigingen geweest, maar de structuur van ondernemingen en de structuur van de wet zijn in de loop der jaren uit elkaar gegroeid. Innovatie – het toverwoord van de laatste jaren – is aan de WOR voorbijgegaan. Geen wonder dat veel organisaties onderzoeken hoe ze de medezeggenschap zo kunnen vernieuwen dat ze weer past bij de moderne tijd.
Die vernieuwing is onderwerp van Reorganiseer je medezeggenschap Van Bob Vermaak. Vermaak profileert zich als ‘vernieuwingsconsulent’ in de medezeggenschap.
Vermaak is niet bang om zelf vernieuwend bezig te zijn; hij plaatst bijvoorbeeld de inhoudsopgave tussen hoofdstuk 1 en 2. Zonder ouderwets te willen zijn: ik heb die toch liever aan het begin zodat ik ook al voor hoofdstuk 1 weet wat me te wachten staat. Vermaak steekt pittig in met uitspraken als: ‘medezeggenschap moet durven zeggen “als er geen meerwaarde meer is hij opgeheven kan worden”.’ Minder pittig zijn de vele zinnen als: ‘In dit boek wordt stilgestaan bij…’ Als je zoals Vermaak bepleit dat een OR ‘in the lead’ moet zijn, moet je niet steeds de lijdende vorm gebruiken.
Als voorbeeld van geslaagde innovatie komt Frank Underwood uit de serie House of cards veelvuldig aan het woord. Underwood zelf is niet als lichtend voorbeeld bedoeld, maar het succes van Netflix wel (waarbij ik opmerk dat dit boek is gepubliceerd voor MeToo). De citaten van Underwood zijn leuk, maar lijken er met de haren bijgesleept.
De meerwaarde van die medezeggenschap is de basis van het boek. Ondernemingsraden zijn goed in kritisch naar de bestuurder kijken, maar zouden volgens Vermaak ook eens het eigen presteren onder de loep moeten nemen. En ze zouden het moeten aandurven om hun meerwaarde te meten. Dat is een leuke uitdaging.
Het kan best aan mij liggen, maar ik raak regelmatig de draad kwijt. In hoofdstuk 6 gaat het bijvoorbeeld over een onderzoek dat heeft plaatsgevonden naar medewerkersparticipatie. Waar, wanneer en door wie blijft een mysterie. Een van de uitkomsten van dat onderzoek is dat medewerkers niet altijd weten wat een OR doet. Dat lijkt me geen nieuws. Wel leuk is een in hetzelfde hoofdstuk kort aangestipte test uitgevoerd bij gemeente Hoorn. Bij een instemmingsverzoek zijn ‘medezeggenschapsdagen’ georganiseerd, waarbij iedereen in de organisatie 24 uur lang meedeed. Het medezeggenschapsproces was binnen die 24 uur klaar. Kijk, daar had ik wel iets meer over willen lezen.
Het lijdt geen twijfel dat Vermaak een snelle denker is. Hij heeft geweldige ideeën, maar op papier is het bijna niet te volgen. De vele slordigheidsfouten helpen overigens ook niet om het boek serieus te nemen. Jammer, want het zou een heel behulpzame handleiding kunnen zijn.
Ik wens Vermaak voor de volgende editie van dit boek meer rust en een goede eindredacteur toe.