De kracht van medezeggenschap over de grenzen
Michael Hanze over de Europese Ondernemingsraad bij Randstad
Nederland heeft een traditie als het gaat om inspraak en betrokkenheid van werknemers bij besluitvormingsprocessen binnen organisaties. Van een personeelsvergadering of personeelsvertegenwoordiging in kleinere bedrijven tot een ondernemingsraad in grotere organisaties, en zelfs centrale of gemeenschappelijke ondernemingsraden voor de zeer grote concerns. Een wellicht iets minder bekende, maar wel belangrijke vorm is de Europese Ondernemingsraad (eor), die multinationale bedrijven met vestigingen in
verschillende europese landen vertegenwoordigt. Hoe is zo’n EOR georganiseerd?
Michael Hanze is bij Randstad adviseur medezeggenschap en daarmee ook secretaris en adviseur van de EOR. Hij biedt ons een inkijkje in het functioneren van de EOR van randstad. Hij deelt zijn inzichten en ervaringen en adviseert hoe organisaties zelf een eor kunnen oprichten.
door Liza Arends en Angèla Abbo
Hoe is de EOR van Randstad ingericht?
Michael: “De EOR van Randstad is ontstaan uit wat eerst het European Platform werd genoemd. In 1999 werd het Platform, na veranderingen in de Europese wetgeving, omgevormd tot een EOR. De EOR heeft nu tussen de 23 en 25 zetels, verdeeld over 15 tot 19 Europese landen, inclusief het Verenigd Koninkrijk. Het aantal zetels per land hangt af van de omvang van hun personeelsbestand. Drie grote onderdelen binnen Randstad (namelijk Randstad Sourceright, Randstad Digital en Monster) hebben Europese aansturing en hebben daarom elk een eigen zetel. Het dagelijks bestuur (DB) bestaat uit de voorzitter, vier leden en ikzelf als adviseur en secretaris. Alle afspraken tussen de EOR en de directie van Randstad zijn vastgelegd in een overeenkomst die om de paar jaar wordt vernieuwd. Deze afspraken betreffen onder andere de zetelverdeling, de afvaardigingsprocedure per land, de frequentie van bijeenkomsten, de samenstelling van het DB en de te behandelen onderwerpen. In landen als Frankrijk, België, Nederland en Duitsland worden de EOR-afgevaardigden gekozen vanuit de lokale ondernemingsraad. In andere landen is het de vakbond of het management die afgevaardigden aanwijst, vooral in kleinere landen.”
Welke bevoegdheden heeft de EOR?
“De EOR van Randstad heeft consultatierecht (of recht op raadpleging zoals de SER dat noemt) en informatierecht, maar geen bindende bevoegdheid en mogelijkheden om zaken af te dwingen. Collega-ambtelijk secretarissen noemden het dan ook wel eens een praatclubje. In mijn beginjaren als lid van de EOR, ervoer ik die dynamiek ook. De grotere landen, zoals Nederland, Frankrijk en Duitsland, deelden er vooral hun kennis en aanpak met de kleinere landen.
Recent is er echter een positieve verandering. Onder de nieuwe bestuurder is er meer betrokkenheid. Zij betrekt de EOR meer van tevoren bij plannen en vraagt om feedback, wat bijdraagt aan een constructievere samenwerking.”
WAT ZEGT DE SER OVER DE EUROPESE ONDERNEMINGSRAAD?
Voor Nederlandse ondernemingen met vestigingen in het buitenland geldt dat zij verplicht zijn ten minste eenmaal per jaar de werknemers te informeren en te raadplegen over grensoverschrijdende aangelegenheden. Ze kunnen daarvoor een Europese ondernemingsraad instellen. Sinds 1999 moet een Europese ondernemingsraad (EOR) worden ingesteld door een onderneming als deze voldoet aan twee hoofdvoorwaarden:
- ten minste duizend werknemers gemiddeld gedurende twee jaar binnen de Europese Economische Ruimte (EER) en
- minimaal twee vestigingen in verschillende EER-landen met elk minstens honderdvijftig werknemers.
Het hoofdbestuur van de onderneming is verantwoordelijk voor het oprichten van de EOR. De EOR bestaat uit werknemers die gekozen of aangewezen zijn uit de betrokken landen, meestal door het hoogste medezeggenschapsorgaan van de onderneming in Nederland (COR, GOR of OR). In sommige landen kunnen ook vakbondsfunctionarissen zetels hebben in de EOR.
De EOR heeft recht op informatie over belangrijke aangelegenheden die de gehele onderneming of minstens twee vestigingen in verschillende EER-landen aangaan. Dit omvat onder andere de structuur, economische situatie, toekomstige ontwikkelingen, producten en afzet van de onderneming. Bovendien heeft de EOR in bepaalde gevallen het recht om geraadpleegd te worden over bijvoorbeeld werkgelegenheid, investeringen, organisatorische veranderingen, verplaatsing van productie, fusies, inkrimpingen en collectief ontslag.
Hoe werkt de samenwerking met de medezeggenschap in de verschillende landen?
“In Noord-Europese landen, waar een echte ondernemingsraadcultuur bestaat, zie je dat de afgevaardigden van de EOR actief terugkoppelen en de inhoud van de bijeenkomsten bespreken met hun achterban. Daar is een echte wisselwerking en betrokkenheid. In landen zoals Spanje, Portugal, Italië en Denemarken, waar vakbonden afgevaardigden sturen, zie je die interactie veel minder. Dit zijn vaak vakbondsbestuurder landen (de landen waar de
vakbond de belangen van werknemers behartigt – red.), zonder een sterke traditie van medezeggenschap binnen organisaties.”
Kun je iets meer vertellen over jouw rol als adviseur en secretaris?
“Ik adviseer het DB over de inhoudelijke agenda van de tweejaarlijkse EOR-bijeenkomsten. Signaleer ik via mijn netwerk interessante zaken, dan bespreek ik die zeker met het DB. Verder hebben we een shortlist van onderwerpen. Soms neem ik een sturende rol in om het DB tot een besluit te laten komen, gezien de (culturele) diversiteit van de leden. Als het DB ideeën heeft die niet relevant zijn, is het mijn taak om te zeggen dat ze die wellicht beter direct met hun
bestuurder kunnen bespreken. Tussen de bijeenkomsten door ben ik aanjager en bewaker van actiepunten en zorg voor opvolging van actiepunten.
Tot slot kun je ook wel zeggen dat ik eventmanager ben. Als de EOR bijeenkomst in Nederland is, organiseer ik de hele logistiek van de vergaderingen, inclusief registratie, afspraken, hotels, catering en taxi’s. De hele mikmak.”
Michael is niet alleen adviseur en secretaris van de EOR, hij is ook adviseur medezeggenschap bij Randstad. Samen met zijn collega adviseur medezeggenschap zijn ze er voor de medezeggenschap binnen Randstad. In die hoedanigheid adviseert hij naast de OR, ook de bestuurder en geeft gevraagd en ongevraagd advies over medezeggenschapszaken.
Wat is voor jou het grootste verschil in het ondersteunen en adviseren van de OR versus de EOR?
“Het grootste verschil zit in het activeren van mensen. Bij de EOR werk je met veel verschillende culturen. Nederlanders, Belgen en Duitsers zijn vaak mondig door hun ervaring met OR’s, terwijl leden uit andere landen formeel kunnen zijn in aanwezigheid van de bestuurder. Dan moet ik ze eraan herinneren om ook in die setting actief en mondig te blijven. Hier ligt een belangrijke taak in coaching en activeren. Ook teambuilding is essentieel. Vanwege het hoge verloop
en het feit dat leden elkaar eigenlijk weinig spreken.
Tijdens bijeenkomsten is de samenwerking hecht, maar daarna gaat iedereen weer zijn eigen weg. Ook wisselt de EOR geregeld in samenstelling. We organiseren op de eerste dag dan ook altijd een sociaal element.”
Wat kun je ambtelijk secretarissen adviseren die voor een organisatie werken waar een EOR zou moeten komen? Dan bedoel ik niet zozeer de formele stappen, maar hoe krijg je als ambtelijk secretaris de boel in beweging, zeker als de
organisatie niet aanmoedigt om een EOR op te richten?
“Als je de kans krijgt om een EOR te ondersteunen, moet je dat zeker doen. Behalve dat je ervaring opdoet, maak je ook kennis met aansturing van een internationale organisatie en de politiek die daarbij komt kijken. Bovendien leg je contacten op Europees niveau.
Toen ik bij Randstad begon te werken was de EOR er al. Als die er niet is, is mijn advies om als ambtelijk secretaris proactief in gesprek te gaan met de directie. Kijk of je ze kunt overtuigen van het belang van een EOR. Laat zien wat de voordelen zijn; bijvoorbeeld directe input van medewerkers bij een strategiewijziging. Als de organisatie vroegtijdig de
mening van medewerkers polst, kan dat helpen om implementatieprocessen soepeler te laten verlopen. Ook is het belangrijk om te netwerken met andere ondernemingsraden buiten je organisatie of vakbonden (bijvoorbeeld UNI Europa) in andere Europese landen om ervaringen en inzichten te delen.
Het komt uiteindelijk neer op netwerken, praten en mensen overtuigen.”
Michael Hanze
Adviseur medezeggenschap bij Randstad
Randstad is wereldwijd de grootste HR-dienstverlener die al meer dan zestig jaar werkgevers en werkzoekenden samenbrengt. Met het hoofdkantoor in Diemen, Nederland, opereert Randstad in 39 landen en heeft ruim 43.000 medewerkers. In Nederland werken ongeveer 4.500 medewerkers.
