Een mammoet met een missie

Wie een beetje thuis is in de wereld van medezeggenschap, is zijn naam vast weleens tegengekomen: Marc Habets. Als adviseur en ambtelijk secretaris heeft hij inmiddels zo’n zeventig ondernemingsraden ondersteund – van kleine zorginstellingen tot grote multinationals. Daarnaast is hij trainer en intermediair van ambtelijk secretarissen, dus ook een beetje onze concullega. Reden genoeg om eens nader kennis te maken. We reisden af naar Roermond, waar deze mammoet met een passie voor medezeggenschap zijn uitvalsbasis heeft.

“Soms noemen ze me een mammoet”, zegt hij met een glimlach. “Maar wel een die van kleur kan veranderen als dat nodig is; een kameleon.”

Door Liza Arends en Angèla Abbo

Van Geleen naar Amstelveen – een route met medezeggenschap als rode draad

Marc begon zijn loopbaan als OR-lid bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Hij was achter in de twintig toen hij zijn eerste stappen zette in het vak dat hij later zijn levenswerk zou maken. “Ik had wel iets met medezeggenschap, maar veel minder met het ambtenarenbestaan”, zegt hij terugkijkend. Zijn werk bracht hem van Geleen naar Amstelveen, waar hij in de centrale ondernemingsraad terechtkwam. Lachend: “Van Geleen naar Amstelveen, dat zou een mooie titel zijn voor een boek.”
Op 11-11-2005 richtte hij zijn eigen bureau op: OAVM, Organisatie & Adviesbureau voor de Medezeggenschap – een symbolische datum voor een echte Limburger. Drie jaar later nam hij afscheid van de SVB en koos hij volledig voor het zelfstandig ondernemerschap. Inmiddels is zijn naam bij veel OR’s en organisaties bekend. “Ze zoeken me vanwege mijn ervaring – en dan kan ik soms zelfs een vaste vergaderdag laten verplaatsen”, zegt hij met een glimlach.

Van ambtelijk secretaris tot intermediair

Zijn eerste opdracht als zelfstandige was bij een farmaceutisch bedrijf in Breda. Dat groeide uit tot een vaste klus van twaalf jaar, één dag per week. “Er kwamen steeds meer opdrachten bij en ik kreeg het zo druk, dat ik mensen uit mijn netwerk ben gaan bemiddelen.” In 2014/2015 begon hij serieus als intermediair. “Ik had geen idee hoe dat moest, maar ik dacht: als ik dan toch een eigen bedrijf heb, moet ik dat ook onderzoeken.”
Marc bemiddelt intussen regelmatig ambtelijk secretarissen bij bedrijven die via hem een geschikte kandidaat zoeken. Hij kent het vak van binnenuit en weet precies wie bij welke organisatie past. “En soms pak ik de klus nog steeds zelf op, gewoon omdat ik het leuk vind. Dat ondeugende mag ook.”

“Je wordt geen goede ambtelijk secretaris uit een boek. Je moet het leren door te doen”

Trainer uit de praktijk

De stap naar trainingen kwam in 2020. Iets wat Marc in eerste instantie juist níét zag zitten. “Ik dacht altijd: anderen kunnen dat beter. Maar bedrijven vroegen er steeds vaker om, juist omdat ik hun organisatie zo goed kende.” En hij ontdekte: zijn kracht zit in de praktijk. “Er zijn trainers die fantastisch zijn in theorie. Ik ben daar minder van. Ik werk vanuit ervaring en herkenning. Daar zitten OR’s vaak op te wachten.”
Ook traint hij nieuwe ambtelijk secretarissen. Hij ontwikkelde modules voor mensen die het vak willen leren, vaak vanuit andere functies zoals directiesecretaresse of HR. “Je leert het vak niet in de schoolbanken. Je leert het door te doen. En daar help ik mensen graag bij.”

Over schakelen, sensitiviteit en strategie

Volgens Marc is het werk van een ambtelijk secretaris veel veelzijdiger dan men denkt. “Je moet van nature schakelen. Tussen mensen, belangen en tempo’s. Tussen OR en bestuurder. Soms op de voorgrond, vaak op de achtergrond. Dat vraagt sensitiviteit, timing en lef.”
Hij noemt het de combinatie van zakelijkheid, vakmanschap en een beetje ondeugd. “Daarmee krijg je dingen voor elkaar. Dat is geen trucje, maar een houding.” Die houding ontwikkel je door ervaring. “De WOR is een prachtig kader, maar het gaat pas leven als je begrijpt wat er niet in staat. De praktijk is altijd weerbarstig. Als je als ambtelijk secretaris het verschil wilt maken, moet je gevoelig zijn voor dynamiek en weten wanneer je wel je mond open moet doen – en wanneer niet.”

“Je moet jezelf positioneren zonder jezelf op te dringen. Je mag aanwezig zijn, maar niet overheersen”

Hij herinnert zich hoe hij bij een organisatie advies gaf dat niet goed viel. “De raad van bestuur zag me liever gaan dan komen – en dat is dan ook gebeurd. Dat hoort erbij. Je moet kunnen loslaten als het niet past. Maar je moet ook durven zeggen wat gezegd moet worden.”
Hij vervolgt: “Wat je leert is dat je jezelf moet positioneren zonder jezelf op te dringen. Je moet vertrouwen winnen. Je mag aanwezig zijn, maar niet overheersen. En soms is afwezigheid krachtiger dan aanwezigheid. Ook dat is strategie.”

Marc: “Je bent niet de OR, je bent niet de bestuurder.
Je bent er om beiden te helpen functioneren”

Meer dan één gezicht

In zijn rol als bemiddelaar ziet Marc een opvallende constante: het profiel van de ambtelijk secretaris is in twintig jaar tijd nauwelijks veranderd. “Er zijn wel functieomschrijvingen, van VASMO of DASMO, maar die vangen de nuance niet. De ene ambtelijk secretaris is de andere niet. Sommige OR’s hebben iemand nodig die structuur brengt, anderen zoeken een sparringpartner. Je moet goed kunnen aanvoelen wat waar nodig is – en of jij daar de juiste persoon voor bent.”

“Op het juiste moment de juiste toon weten te raken – dáár zit mijn kracht. Tussen de regels en de mensen”

Voor wie in het vak stapt, heeft hij een belangrijke les: “Weet wat je kunt, maar ook wat je niet bent. Je bent niet de OR. Je bent ook niet de bestuurder. Je bent er om beiden te helpen functioneren.”
Hij vergelijkt zichzelf met een kameleon met een gevulde rugzak: aanpasbaar, maar altijd goed voorbereid. “Aan de ene kant ben je dienend en aan de andere kant moet je de ruimte durven pakken om gevraagd en ongevraagd te adviseren. Dat werkt prettig, al zit niet iedere OR of bestuurder daarop te wachten.”

De toekomst: tussen AI en mensenwerk

Marc ziet de functie veranderen. “AI zal zeker invloed hebben, bijvoorbeeld bij verslaglegging of het beantwoorden van standaardvragen. Maar juist dan wordt de rol van adviseur belangrijker.” Volgens hem schuift de ambtelijk secretaris in veel organisaties op naar strategisch medezeggenschapsadviseur. “Je hoeft niet alles te weten, maar je moet wel kunnen duiden, scherp vragen stellen, én mensen meenemen.”
Hij deelt een voorbeeld: “Laatst sprak ik iemand die aan ChatGPT een vraag stelde over een instemmingsverzoek. Het antwoord klopte niet helemaal met de context. Dan merk je: AI kan veel, maar kan geen groepsdynamiek lezen. Er blijft kennis, ervaring en context nodig om het verschil te maken.”

De schaduwkanten van remote werken

Over de opkomst van volledig online werken is Marc kritisch. “Technisch kan het, maar je mist de onderstroom, het non-verbale gedrag. En als mensen ook nog hun camera uitzetten, dan wordt het wel heel armoedig. Je moet de sfeer voelen, snappen wat er speelt. Alleen dan kun je precies op het juiste moment iets inbrengen. Volgens Marc zit daar ook de echte invloed van een ambtelijk secretaris. “Het gaat om timing, gevoel, en weten wanneer je wat inzet als strategie.”
De luxe van kiezen – en de krenten uit de pap
Marc heeft inmiddels de luxe om selectief te zijn. “Ik kan sneller zeggen: deze klus past bij mij – of juist niet.” Maar dat betekent niet dat hij achteroverleunt. Integendeel: “Juist als ik zie dat een opdracht inhoudelijk uitdagend is of dat ik echt verschil kan maken, pak ik graag de krenten uit de pap.”
Hij is open over zijn drijfveren. “Vroeger was ik dienstbaar tot in het extreme. Nu durf ik te kiezen voor mezelf. Dat is misschien een beetje ego, maar het hoort ook bij het ondernemerschap.”

Limburgse roots

Marc woont bewust in Limburg en reist veel door het land – tot wel 40.000 kilometer per jaar. “Mijn leven is hier. Mijn kinderen wonen hier. En ik ben te veel Bourgondiër om naar de Randstad te verhuizen.”
Toch werkt hij ook regelmatig voor grote namen als KLM, KNVB of Kraft Heinz. “Dat streelt mijn ego”, lacht hij. “Maar ik vind het net zo leuk om voor een bibliotheek of GGZ-instelling te werken.” De afwisseling maakt zijn werk boeiend. In Limburg voelt hij zich thuis. “De humor, de warmte. In de Randstad is het harder, zakelijker. Hier kun je in dialect werken, dat geeft toch een andere dimensie.”

Het vak doorgeven

Verjonging is volgens Marc essentieel. “Veel ambtelijk secretarissen zijn van een bepaalde generatie. Gelukkig zie ik jongeren met frisse energie instromen.” Zelf kijkt hij naar zijn dochter als mogelijke opvolger. “Ze is twintig en studeert nog, maar toont al interesse. Ze leest OR voor Dummies en stelt goeie vragen.” Wie weet is zij straks zijn opvolger. “Ik blijf werken zolang ik het leuk vind – en dat is het nog steeds. Misschien dat zij het stokje overneemt. Dat zou mooi zijn.”

Tot slot: blijf nieuwsgierig

Wat wil hij meegeven aan collega’s en nieuwe vakgenoten? “Doe het alleen als je het écht leuk vindt. Je moet nieuwsgierig zijn, flexibel, en niet bang zijn om in ongemakkelijke situaties te zitten.”
Dan pas komt dat moment waarop je – zoals hij het noemt – “op het juiste moment de juiste toon weet te raken.” En daar, tussen de regels en de mensen, vindt Marc zijn kracht. Als de mammoet die verkleuren kan.

Marc Habets

Ambtelijk secretaris/adviseur medezeggenschap | trainer

• 2005: oprichting Organisatie & Adviesbureau voor de medezeggenschap
• 2014/2015: start bemiddeling van ambtelijk secretarissen
• 2020: trainingen voor ambtelijk secretarissen
• 2025: ondersteuning zeventigste OR