Toekomstgericht werken aan gezondheid en veiligheid
SER Arbovisie 2040
Hoe zorgen we ervoor dat werk in 2040 niet alleen zinvol en motiverend is, maar ook veilig en gezond? Die vraag staat centraal in het tweede deel van de Arbovisie 2040 van de Sociaal-Economische Raad (SER). In dit rapport uit mei dit jaar, schetst de SER een ambitieus toekomstbeeld waarin nul dodelijke arbeidsongevallen en beroepsziekten het uitgangspunt vormen – niet als ideaal, maar als concrete maatschappelijke norm.
Door Porto Franco
Nederland presteert relatief goed op het gebied van arbeidsomstandigheden in vergelijking met andere Europese landen. Maar jaarlijks zijn er nog steeds gemiddeld 4000 doden te betreuren door onveilige arbeidsomstandigheden. Dit aantal omvat niet alleen directe ongevallen, maar ook doden door blootstelling aan gevaarlijke stoffen.
Daarnaast is het noodzaak om rekening te houden met nieuwe en veranderende arbeidsrisico’s, zoals technologie, globalisering, vergrijzing en klimaatveranderingen. Deze vragen ieder om een andere aanpak.
Sterke rol voor ondernemingsraden
De SER benadrukt het belang van een sterke rol voor medezeggenschap in het arbobeleid van organisaties.Voor ondernemingsraden ligt hier een duidelijke opdracht: structureel meedenken én meebeslissen over preventie, beleid en cultuur op het gebied van arbeidsomstandigheden.
Commissie VGWM
De SER adviseert dat alle OR-plichtige bedrijven een commissie voor Veiligheid, Gezondheid, Welzijn en Milieu (VGWM) instellen. Deze commissie fungeert als overlegorgaan tussen werkgever en werknemers over veilig en gezond werken. De SER stelt voor dat de Arbeidsinspectie toezicht houdt op het instellen van dergelijke commissies.
Het is belangrijk dat deze commissie duidelijke taken en verantwoordelijkheden krijgt en dat er een goede samenwerking is tussen ondernemingsraad en de werkgever. Idealiter is er sprake van een periodiek vierhoeksoverleg, waarbij werkgevers, ondernemingsraad, interne arbozorg en externe zorgverlening samenwerken om arbeidsomstandigheden te verbeteren.
Versterken van betrokkenheid bij het arbobeleid
De SER constateert dat in veel organisaties de medezeggenschap nog onvoldoende wordt betrokken bij het arbobeleid. De SER pleit voor een grotere betrokkenheid van werknemers bij het opstellen en uitvoeren van het arbobeleid, bijvoorbeeld door actieve participatie in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en in preventieve maatregelen.
Dit vraagt ook van de ondernemingsraad een proactieve houding bij het vormgeven van preventieve arbozorg binnen de organisatie. Om deze proactieve houding te bevorderen kan de ondernemingsraad concrete maatregelen nemen door bijvoorbeeld het opstellen van een eigen visie op arbozorg en intern de taken hierover te verdelen. Dit betekent dat de OR-leden dan over een goede arbo-basiskennis moeten beschikken. En de leden van de arbocommissie moeten wat meer kennis hebben over die materie.
Het is ook belangrijk dat de ondernemingsraad goed weet wat er speelt. Hij moet toezien op de uitvoering van het arbobeleid, signalen van de werkvloer oppakken en die bespreken met de bestuurder. Een constructieve samenwerking met de werkgever is daarbij essentieel.
Artikel 24-overleg
Idealiter wordt arbo ook een vast onderdeel van het artikel 24-overleg. Dan kan gezamenlijk gekeken worden naar het vorig halfjaar en vooruitkijken naar het komende halfjaar.
Advies verbeteren naleving van de WOR
De SER merkt op dat veel organisaties in het midden- en kleinbedrijf geen OR hebben, waardoor werknemers niet via de wettelijk voorgeschreven weg bij het arbobeleid betrokken worden. De SER adviseert om de naleving van de WOR te verbeteren, zodat ook in deze bedrijven de medezeggenschap een rol kan spelen in het arbobeleid.
Handig tips voor de ambtelijk secretaris
- De OR adviseren over en begeleiden bij het ontwikkelen van een eigen visie op het gebied van arbo.
- Ervoor zorgen dat er een jaarlijks arbojaarplan komt voor de arbocommissie.
- Inventariseren van de kennis op het gebied van arbo binnen de OR en de arbocommissie en organiseren dat deze up-to-date blijft.
- Adviseren over de prioritering en agendering van de arbo onderwerpen in het overleg met de bestuurder.
- Download Arbovisie 2040 via de site van Arboportaal.
Het rapport Gezond en veilig werken door effectieve regels en preventie plaatst drie hoofdthema’s centraal, met daarbij de meest opvallende inzichten en adviezen:
- risico’s op het werk in relatie tot veranderingen in de toekomst;
- duidelijke en goed toepasbare regels;
- arbeidsgerelateerde zorg die vooral gericht is op preventie.
Het rapport biedt handvatten om vanuit medezeggenschap nu al invloed uit te oefenen op het arbobeleid.
