Handboek voor effectief en gelijkwaardig samenwerken binnen bedrijven, organisaties en teams
Twee medestudenten van mij liepen stage voor vakdidactiek maatschappijleer op een middelbare landbouwschool. Zij verzorgden een proefles over ‘democratie op school’. En met veel succes. Zij hadden hun hielen nog niet gelicht of er brak een staking uit onder de studenten. De studenten wilden meer respect van de leraren en meer invloed afdwingen. De schoolleiding en de leraren waren met stomheid geslagen. Ik was een beetje jaloers, want zo’n les over schooldemocratie had ik graag meegemaakt.
Baudy Wiechers en Rachel Kruk pleiten ook voor meer democratie. Onder meer in gezinnen en op scholen. De auteurs vertellen wat zij geleerd en ontwikkeld hebben om de interactie tussen mensen antiautoritair en democratisch te maken. De ‘geleerde lessen’ leggen zij in hun boek vast. Ze presenteren een aantrekkelijk en inspirerend boek: zeer leesbaar en praktisch door voorbeelden en een leidraad. Volgens mij is hier dankbaarheid op zijn plaats. Het is geweldig dat Wiechers en Kruk hun ervaringen en ontdekkingen op papier hebben gezet voor een breder publiek.
De missie van Baudy Wiechers is om enkele waarden handen en voeten te geven: gelijkwaardigheid, verantwoordelijkheid en vrijheid. Daarvoor is het onder meer nodig om vergaderingen en besluitvorming te hervormen via CONSENT. Letterlijk iedereen kan zo tijdens een vergadering een bijdrage leveren en voor kwalitatief goede en gedragen besluiten zorgen. In de fase van besluitvorming komt een concreet voorstel op tafel waarover consent wordt gevraagd. Als er geen consent is, dan wordt gevraagd naar de onoverkomelijke bezwaren en naar een nieuw voorstel. Als een deelnemer aan de vergadering een onoverkomelijk bezwaar blijft houden, gaat het besluit niet door. Zo is het recht van minderheden beschermd. De basis van besluiten is niet ‘one man, one vote’, maar ‘geen bezwaar’ of ‘consent’. CONSENT is de naam van de methode die de auteurs in hun boek praktisch uitwerken.
Het gedachtegoed van de sociocratische methode (Gerard Endenburg) vormt het zwaartepunt van dit handboek en verder wordt leentjebuur gespeeld bij geweldloze communicatie (Marschall Roosenburg). De geweldloze communicatie blijkt bij de start van de vergadering als de deelnemers vertellen hoe zij in hun vel zitten en in het verloop van de vergadering door geen oordelen in woord of gedrag te uiten. De besluitvorming heeft volgens mij iets weg van een intervisiebijeenkomst, een methode die volgens mij te duiden is als democratisch leren.
De consentmethode staat in het teken van leren en ontwikkelen. Dit leidt tot een prettige sfeer om te leven en te werken.
Een paar kritische opmerkingen. De afkorting CONSENT vind ik wat vergezocht. Het is een samentrekking van de woorden Creation, Open mind, Neutral, Same value, Enrichment, New insights en Treasure. Het stukje over organisatiestructuur en een effectieve, parallelle kringenstructuur is voor mij moeilijk te volgen. Het gaat om een goede verdeling van bevoegdheden en besluitcircuits.
Voor ondernemingsraden is de consentmethode zeker interessant om hun besluitvorming te verbeteren en te versnellen. Wellicht kan het de kiem zijn voor de hervorming van hun arbeidsorganisatie als geheel. De auteurs hebben de meeste ervaring met gezin en onderwijs. Maar de voorbeelden in boek gaan ook over gemeenten (en een camping/recreatiebedrijf!).
Het handboek is zeer bruikbaar en helder geschreven. Ik ben een beetje jaloers op de auteurs, want zo’n boek had ik graag zelf geschreven.