Organisatie- en OR-adviseurs Rob Latten en Bob van Weert zien organisaties, het werk en de (mede)zeggenschap veranderen. Dat leidde tot een aantal vragen als startpunt voor het boek Medezeggenschap in beweging, inspirerende voorbeelden van vernieuwende ondernemingsraden. Hoe kun je als OR betrokken blijven bij de besluitvorming als die besluitvorming steeds ‘lager’ in de organisatie of vooral in het buitenland plaatsvindt? En zijn de formele procedures in de WOR nog wel toereikend?
Om met de tweede vraag te beginnen: ja! De wet is weliswaar oud – 75 jaar volgend jaar – maar biedt een prima kader om de uitdagingen aan te kunnen. Wel zou een aantal bevoegdheden beter gedefinieerd kunnen worden. Het is bijvoorbeeld raar dat de werkkostenregeling niet wordt benoemd bij het instemmingsrecht.
Om de eerste vraag te beantwoorden gingen Latten en Van Weert in gesprek met OR’s die een nieuwe vorm voor de medezeggenschap hebben ingevoerd. Ze ontdekten een paar rode draden in die vernieuwingen: een is dat medewerkers meer worden betrokken bij de besluitvorming. Een andere is dat de OR een strategische partner wil zijn. Dat wil zeggen: minder een solitaire groep die zich buigt over advies- en instemmingszaken, maar een gesprekspartner van het bestuur en de toezichthouder.
Een mooi voorbeeld is de medezeggenschap bij Albert Heijn. Daar is naast een aantal OR’s een strategische raad opgericht, ondersteund door een bureau medezeggenschap. De OR’s wachten niet af waar de directie mee komt, maar nemen initiatieven. Bijvoorbeeld rondom de komst van de zelfscankassa’s. Tijdens door de OR georganiseerde themadagen konden (kassa)medewerkers zich oriënteren op hun toekomst.
De COR van Eneco stapte een aantal jaar geleden naar de Ondernemingskamer. Ze bemerkten dat de governance niet klopte en de raad van commissarissen steeds meer op de stoel van de raad van bestuur ging zitten. Het kan verkeren, want dankzij de inzet om het vertrouwen te herstellen, won Eneco in 2022 de Driehoek 3D-trofee; een prijs die sinds een aantal jaar wordt uitgereikt aan organisaties waar de driehoek van medezeggenschap, bestuur en toezichthouder bijzonder goed functioneert.
Latten en Van Weert sluiten alle voorbeelden in het boek af met het kopje ‘Wat te leren van de aanpak van de OR van…’
Het leuke van Medezeggenschap in beweging, inspirerende voorbeelden van vernieuwende ondernemingsraden is dat de casussen echt inspirerend zijn. Je kunt als OR kijken wat ook bij jouw organisatie zou kunnen werken en daarmee aan de slag gaan. Overigens geldt voor alle OR’s in het boek dat ze weerstanden moesten overwinnen. Ze wisten van tevoren ook niet hoe het uit zou pakken. Weerstand duikt altijd op bij verandering. Maar wie niet probeert, houdt wat-ie had. Dus als je denkt: ‘hm, het zou beter kunnen’, lees dit boek.