Heeft iemand ooit gehoord van de klantenwegjaag-club? Guido Thys, een Vlaamse marketingdeskundige, introduceerde deze club enkele jaren geleden. De klanten-wegjaagclub ondersteunt bedrijven en medewerkers, die zich met volle overgave willen bezighouden met het wegjagen van klanten. Mag ik een suggestieve vraag stellen? Hoe kunnen we met volle overgave medewerkers wegjagen?
Het is makkelijk allerlei maatregelen te bedenken, zodat het voor medewerkers onprettig is om ergens te werken. Geef een laag loon. Houd de vakbonden buiten de deur. Geef tegenstrijdige opdrachten aan de medewerkers en stel onhaalbare deadlines. Geef alleen negatieve feedback. Op zo’n werkplek ontbreekt het medewerkers aan welbevinden en tevredenheid.
De kunst is om een arbeidsorganisatie zó te organiseren dat aan menselijke behoeften wordt voldaan van medewerkers en van klanten of afnemers.
Affectie of waardering is een voorbeeld van een behoefte. Medewerkers vinden het belangrijk dat zij van collega’s of leidinggevenden waardering krijgen op hun werkplek.
De Amerikaanse psychologen Gary Chapman en Paul White beschrijven meerdere strategieën voor waardering in hun boekje The 5 Languages of Appreciation in the Workplace. Dit is een spin off van Chapman’s bestseller Five Languages of Love, waardoor – zo heb ik me laten vertellen – vele relaties en huwelijken zijn gered.
Volgens Chapman en White zijn er vijf ‘talen’ of vijf manieren om waardering te geven op de werkplek. Niet elke manier van waardering past bij de wensen van de betrokken, individuele medewerker. Iedereen heeft een eerste en tweede voorkeurstaal van waardering. Het is belangrijk om deze te kennen voor het geven van effectieve waardering. De vijf talen van waardering luiden:
- positieve feedback, zoals woorden van waardering;
- aandacht geven, zoals een uitje naar een restaurant (‘kwali-tijd’);
- hulp bieden bij iemands werkzaamheden;
- tastbare presentjes of cadeautjes geven en
- lichamelijk contact, zoals een ‘high five’, schouderklopje of omhelzing.
Waardering dien je spontaan te geven en op het individu toegesneden. Er is een hemelsbreed verschil tussen waardering (spontaan, echte en persoonlijk gemeende waardering) en erkenning (bedrijfsbeleid, financiële impuls, van bovenaf opgedragen).
Chapman en White bieden via hun website een meetinstrument aan ter bepaling van de voorkeurstalen van medewerkers op de werkplek. Het meetinstrument heb ik zelf ook een keer ingevuld en ik was verrast door de resultaten. Het krijgen van cadeautjes scoorde voor mij onverwacht het laagste (terwijl ik dit schrijf is het de periode van kerstpakketten en cadeaus onder de kerstboom). De toppers voor mij zijn positieve feedback (woorden van waardering) en het aanbieden van hulp om mijn projecten of taken gerealiseerd te krijgen.
De auteurs geven ook enkele gedetailleerde adviezen: bij positieve feedback is het belangrijk dat je het echt meent wat je zegt (anders kun je beter zwijgen). Bij het geven van aandacht gaat het om echte aandacht door tijd te nemen en door concentratie op het verhaal van de medewerkers. Kortom, empathisch luisteren. Bij het bieden van hulp is de voorwaarde dat je vraagt of jouw hulp echt wordt gewenst. Zo ja, geef dan de hulp op de manier zoals de medewerker dit wil. Maak de taak af (of vertel van te voren hoeveel tijd je beschikbaar hebt) en voer de taak goed gehumeurd uit. Ik vind het grappig is dat de auteurs in hun adviezen zo weinig aan het toeval overlaten. De kernboodschap van het boekje is natuurlijk terecht: het is belangrijk vóór het uiten van waardering bewust na te denken welke vorm het beste past bij de ‘gelukkige ontvanger’.