Als je bij ons werkt moet je tegen een geintje kunnen
Wat is een geintje en wanneer is het ongewenst gedrag?
In veel bedrijven denkt men dat ongewenst gedrag niet voorkomt. Maar roddelen we niet over collega’s, vergeten we die “stille collega” niet bij de lunch en krijgt een persoon alle rotklussen? Vindt intimidatie plaats door te dreigen met een slechte beoordeling? Waar ligt de grens tussen gewenst en ongewenst gedrag? De Arbowet is helder: het gaat erom hoe de medewerker het ervaart. Waar de ene collega de schouders optrekt, eindigt de andere huilend op het toilet. Demotivatie, verloop en verzuim liggen op de loer met hoge kosten als gevolg. Voor de aanpak maakt het uit of het gaat om intern (collega’s) of extern (klanten, leveranciers) ongewenst gedrag. In deze blog gaan we in op intern ongewenst gedrag.
De Arbowet geeft globaal de aanpak van ongewenst gedrag aan. Verdere uitwerking ligt bij de werkgever of in een sector arbocatalogus. De collectieve arbeidsovereenkomst (cao) kan extra bevoegdheden aan de medezeggenschap geven, zoals een bindende voordracht voor de vertrouwenspersoon.
TIP
De keuze voor een man én een vrouw kan zinvol zijn.
Verder moet de onafhankelijkheid gegarandeerd zijn. En wat heeft jullie voorkeur: een interne vertrouwenspersoon die het bedrijf goed kent of een externe vertrouwenspersoon die “op afstand” kijkt?
Preventie heeft de voorkeur boven het alleen reageren op klachten. De basis bij preventie is een actuele risico-inventarisatie & -evaluatie (ri&e) en plan van aanpak. Check bij instemming of er voldoende vragen over ongewenst gedrag zijn opgenomen.
– Wordt de werkvloer betrokken en niet alleen leidinggevende, HR- en arbo-deskundige?
– Worden klachten bij de vertrouwenspersoon of klachtencommissie erin opgenomen?
Pas dan geeft de ri&e een compleet beeld of ongewenst gedrag voorkomt en waar de knelpunten zitten. Kijk bij het instemmen of de maatregelen in het plan van aanpak concreet zijn en voorzien zijn van een einddatum. In de praktijk werkt een combinatie van maatregelen op individueel, team en organisatieniveau het beste.
Voorlichting en onderricht is volgens de Arbowet verplicht. Wordt hier actief invulling aan gegeven of verwezen naar de personeelsmap? Actief voorlichten doe je door het onderwerp op het werkoverleg te bespreken. Zijn leidinggevenden wel voldoende opgeleid in het herkennen en bespreekbaar maken van ongewenst gedrag? En is er extra aandacht voor de risicogroepen, zoals tijdelijke medewerkers, stagiairs of trainees? Door het machtsverschil zijn zij vaker het doelwit.
Een protocol ongewenst gedrag beschrijft wat wel en niet is toegestaan en hoe ongewenst gedrag kan worden aangekaart. En wat de sancties zijn bij overtreding van de regels. Het werkt het beste als het protocol aansluit op de belevingswereld van de lezer. Dus: voorbeelden van gewenst/ongewenst gedrag en vooral geen droge stof. Het protocol komt vaak “van de plank” nadat grensoverschrijdend gedrag heeft plaatsgevonden.
TIP
Bevorder dat de inhoud van het protocol regelmatig wordt gecommuniceerd. Dit kan vanuit het management, maar ook in de eigen achterban communicatie.
Bij het thuiswerken is de sociale controle gering. Pesten en ander ongewenst gedrag kunnen erdoor toenemen. Via mail communiceren is minder subtiel en non-verbale communicatie ontbreekt. Dit kan tot misverstanden leiden. Waar ‘gewoon’ pesten ophoudt na werktijd, gaat digitaal pesten gewoon door. Logisch dat de impact van deze vorm van pesten heel groot is.
TIP
Check of het huidige protocol nog voldoet voor thuiswerken. Zo niet, zet het op de agenda van het overleg.
Veel werkgevers hebben een gedragsprotocol. Dat bevat voorschriften over integriteit, huishoudelijke zaken, gedrag op sociale media, maar ook ongewenst gedrag. Volgens de WOR is alleen het deel over ongewenst gedrag instemmingsrechtig. Maak afspraken met de bestuurder hoe dit in de praktijk vorm te geven.
Kortom: het is belangrijk om binnen het bedrijf aandacht te besteden aan en afspraken te maken over ongewenst gedrag, zodat alle medewerkers de werkomgeving als een fijne plek kunnen ervaren.
Simon Troost
Simon Troost (1959) is eigenaar van adviesbureau AdviceSelect. Hij adviseert en traint ondernemingsraden en arbo commissies en schrijft veel over zijn vakgebied. Zo publiceert hij regelmatig in Rendement. Ook heeft hij meegewerkt aan het themadossier “Maak van de OR uw arbopartner” en het “Dossier Praktijkboek Onderneming en arbo: de OR en arbo”.